Op bijgaande kaart staan de belangrijkste projecten waaraan de provincie in 2020 een bijdrage zal leveren op het gebied van verwerving van gronden. Deze zijn verdeeld naar projecten op het gebied van infrastructuur en groen en daarnaast zijn nog overige gebiedsontwikkelingen vermeld. De programma’s en projecten waarbij de provincie gronden overdraagt of verkoopt zijn niet op deze kaart maar wel in de toelichting opgenomen.

Bron: Cartografie provincie Zuid-Holland.

Infrastructuurprojecten
In 2020 worden voor infrastructuurprojecten, waaronder het fietsprogramma, gronden aangekocht. Een aantal (middel)grote projecten is op bovenstaande kaart weergegeven.
De verwerving van gronden voor realisering van de Rijnlandroute, een gemeenschappelijk Rijks- en provinciaal project, is afgerond. In 2020 wordt gestart met verkoop van gronden (“overhoeken”) die niet nodig zijn voor het project. De provincie faciliteert de grondaankopen, sloop van enkele gebouwen en de verkoop van niet benodigde gronden voor aanleg van de weg. Daarnaast is de verwerving voor de aanleg van Bentwoudlaan, N215 en N211 een forse opgave. De overige verwervingen betreffen vooral Groot Onderhoudsprojecten en aanleg P+R voorzieningen.
In afwachting van het besluit van Gedeputeerde Staten over aanleg van de Duinpolderweg zullen voorbereidende werkzaamheden starten. Pas als een uitvoeringsbesluit is genomen wordt het project op de kaart gezet. Bij infrastructuurprojecten wordt de (financiële) planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Infrastructuur (PZI). Grondverwerving en verkopen maken hier onderdeel van uit.

Projecten Natuur Netwerk Nederland (NNN)
Ten behoeve van de beleidsrealisatie van natuur en recreatie zijn in 2020 overeenkomsten noodzakelijk. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in:

• Sluiten van zelfrealisatieovereenkomsten met ondernemers die hun bedrijf om willen vormen naar een bedrijf dat het realiseren van gestelde natuurdoelen combineert met agrarisch ondernemen.
• Aankopen al dan niet met als uiterste mogelijkheid om tot onteigening over te gaan.
• Doorleveren van grond.

Zelfrealisatie wordt inmiddels toegepast in de Krimpenerwaard op basis van de zogenaamde instrumentenkoffer.
De stuurgroep Krimpenerwaard is opdrachtgever voor het maken van afspraken met ondernemers over de omvorming van hun bedrijf, de inzet van subsidiemiddelen en het beschikbaar stellen van (extra) grond. De provincie heeft een “makelaar natuurinclusieve landbouw” aangesteld die de afspraken met de ondernemers voorbereidt. Naar verwachting zal dit instrument ook in andere gebieden, waar natuurontwikkeling hand in hand kan gaan met ondernemen, worden toegepast.
De verwachting is dat enkele vaststellings- en uitvoeringsovereenkomsten in 2020 worden afgesloten.
Niet iedere ondernemer zal kiezen voor zelfrealisatie. In dat geval zal de provincie proberen de gronden aan te kopen met in het uiterste geval de mogelijkheid om te onteigenen.
Grond in provinciaal eigendom binnen de begrenzing van het NNN zal in het kader van zelfrealisatie aan, in het gebied operationele ondernemers, worden verpacht, dan wel via openbare inschrijving op de markt worden gebracht. In het laatste geval wordt iedere geïnteresseerde en gekwalificeerde partij in staat gesteld te bieden (level playing field). Op basis van criteria in het Handelingskader pacht wordt een toedeling opgesteld.

De meest omvangrijke bijdrage aan de NNN vindt plaats in het programma Veenweide. Het betreft de (deel)programma’s Krimpenerwaard en Gouwe Wiericke. Beide programma’s worden via een gebiedsovereenkomst samen met en door de regio gerealiseerd.
Voor de Krimpenerwaard is in 2017 besloten tot een nieuwe realisatiestrategie in de zogenaamde gele en oranje gebieden en tegelijkertijd wordt de totale realisatie versneld uitgevoerd. Dit betekent dat de gesprekken over zelfrealisatie én minnelijke verwerving/onteigening in 2019 zijn geïntensiveerd en in 2020 worden afgerond. Dit leidt tot overeenkomsten voor zelfrealisatie, aankoop/verkoop en ruil.
Met de terreinbeherende organisatie Zuid-Hollands Landschap (ZHL) wordt gewerkt aan ruilovereenkomsten om versnipperd beheer tegen te gaan. De totale kosten (grond, inrichting en proces) van het programma worden vastgelegd in een actuele business case (stand medio 2019) en is de basis voor de uitgaven en opbrengsten.
In het programma Gouwe Wiericke zijn ook gesprekken over zelfrealisatie en enkele koop/verkoop/ruil objecten aan de orde. Het betreft hier vooral afronding van bestaande beheereenheden zoals die van Natuurmonumenten. In 2019 is duidelijk geworden dat de Leenheerenpolder NNN blijft. Over de status zijn afspraken met het Rijk gemaakt en vervolgens worden er plannen voor het gebied met de regio gemaakt (groen in combinatie met een woning-bestemming). In 2020 zal dan ook meer duidelijkheid komen over de eigendomsoverdracht. De afronding van openbare verkoop (DBM: Design, Built, Maintain) van de Buttervlietpolder vindt in 2020 plaats. Tevens wordt deze werkwijze geëvalueerd omdat ervaring is opgedaan met het in de markt zetten van zowel inrichting, beheer als eigendom van natuur.
Er is in 2019 gestart met het ontwikkelen van een strategie voor de overige NNN-opgave in de provincie Zuid-Holland. Het gaat daarbij om circa 900 ha natuur en ecologische verbindingszones. Er zal voor deelgebieden een realisatiestrategie worden opgesteld met de daarbij beschikbare instrumenten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen met het programma Veenweide. In 2020 worden de eerste aankoop-overeenkomsten verwacht.
Het gehele programma NNN dient in 2027, conform afspraak met het Rijk, te zijn gerealiseerd.

Overdracht van eigendom van Provinciale Recreatiegebieden (PRG) en Recreatie om de Stad (RodS)
De provincie draagt grond met recreatieve functie over aan mede-overheden. De meeste zogenaamde Recreatie om de Stad (RodS) en ook de meeste Provinciale Recreatiegebieden (PRG’s) zijn overgedragen. Voor het Vlietland, verreweg het grootste provinciale recreatiegebied, zijn tussen de provincie en de exploitant in het gebied (Recreatiecentrum Vlietland B.V.) afspraken gemaakt. Naar verwachting is Vlietland eind 2019 (juridisch) voor verkoop gereed. In 2020 vindt een verkenning plaats over de wijze van verkoop/overdracht. In 2019 is de eigendom- en beheersituatie van gronden in en om de Balij (RodS) in kaart gebracht en is gestart met overdracht naar Staatsbosbeheer (SBB) en gemeenten. Dit zal in 2020 worden afgerond. Voor 2020 staat in ieder geval de overdracht van de Louise en Cannemanspolder geprogrammeerd.
Bij groenprojecten wordt de (financiële) planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Groen (PZG). Grondverwerving en verkopen, met name Grond voor Grond, maken hier onderdeel van uit.

Gebiedsontwikkeling
Gebiedsontwikkeling wordt steeds belangrijker in de provincie. Het samenbrengen van de verschillende ambities van de provincie en haar partners vergt de ontwikkeling van een integrale visie op de ontwikkeling van een gebied. In de volgende gebieden is grondbeleid al een belangrijk instrument in de gebiedsontwikkeling.
De (gebieds)ontwikkeling van de Krimpenerwaard is in het voorgaande hoofdstuk reeds behandeld. De Zuidplas is toegelicht onder verbonden partijen.
Op 29 juni 2018 is de Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon opgericht en op 3 juli 2018 hebben Gedeputeerde Staten het Streefbeeld vastgesteld. Hiermee zijn belangrijke stappen gezet in de realisatie van het Buijtenland van Rhoon. Op korte termijn zullen de provincie en de Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon een samenwerkingsovereenkomst met elkaar aangaan. Hierin staan onder andere afspraken opgenomen over het ter beschikking stellen van door de provincie verworven grond aan de Gebiedscoöperatie. Daarnaast is afgesproken dat de provincie verantwoordelijk blijft voor de grondverwerving. Grondeigenaren behouden op deze manier de mogelijkheid om tegen een volledige schadeloosstelling te vertrekken. Inmiddels heeft de provincie over de aankoop van meer dan 300 ha overeenstemming bereikt met partijen in het gebied. Deze grond zal gefaseerd ter beschikking worden gesteld aan de Gebiedscoöperatie om het Streefbeeld met haar leden op te realiseren. In 2017 heeft de provincie vooruitlopend op de oprichting van de Gebiedscoöperatie circa 70 ha grond in geliberaliseerde pacht uitgegeven via een openbare pachtinschrijving ten behoeve van het experiment “Akkernatuur”, op deze grond zal in 2020 ook het Streefbeeld worden gerealiseerd.